آیا مرد می‌تواند مانع اشتغال همسرش شود؟
به‌موجب ماده 1117 قانون مدنی مرد می‌تواند در سه مورد می‌تواند مانع اشتغال همسر خود شود: الف)اگر شغل زن منافی مصالح خانوادگی باشد. ب)اگر شغل زن منافی حیثیت مرد باشد. ج) اگر شغل زن منافی حیثیت خود او باشد. اما تشخیص این سه مورد چگونه است؟
در چه مواردی شغل زن منافی مصالح خانوادگی است؟
منظور از منافی با مصالح خانواده اموری است كه به نوعی سبب سستی بنیان خانواده یا اخلال در نگهداری و تربیت فرزندان و یا برهم‌خوردن نظم اقتصادی خانواده شود، مثلاً زن تمام‌وقت خود را به آن اختصاص داده و در تربیت فرزندان یا انجام وظایف زناشویی کوتاهی نماید. برای تشخیص این امور قاعده ثابتی وجود ندارد، زیرا اخلاق عمومی و وضع خاص هر منطقه و خانواده در تعیین مصلحت آن خانواده مؤثر است بنابراین در هر مورد خاص باید با مراجعه به اخلاق و عادات و رسوم آن جامعه و وضوح خاص آن خانواده تشخیص داد كه آیا شغل زن با مصالح خانواده منافات دارد یا خیر؟
اما به‌طور مسلم می‌توان گفت اشتغال زن نباید موجب اخلال در جریان عادی امور خانواده و مانع از اداره خانه و تربیت فرزندان شود. همین‌که زن بتواند در عین شاغل بودن به اداره منزل و تربیت فرزندان نیز بپردازد، كافی است تا شوهر نتواند مانع اشتغال او شود.
آیا مرد می‌تواند زن را به طور مطلق از کار کردن منع کند؟
چنانچه شغل زن منافی حیثیت مرد یا خود زن باشد، شوهر می‌تواند از اشتغال او جلوگیری كند به عنوان مثال نوعی پوشش خاص مدنظر کارفرمایان باشد که با حیثیت خانوادگی متضاد باشد. در این مورد هم قاعده ثابتی وجود ندارد و باید با مراجعه به وضعیت خاص آن مرد یا زن از حیث میزان تحصیلات، وضعیت اجتماعی، پایگاه شغلی، میزان درآمد و وضعیت اقتصادی و همچنین نسب خانوادگی آن زن یا مرد تشخیص داد كه آیا چنین شغلی با حیثیت ایشان منافات دارد یا خیر.
لذا مطابق قانون، زوج حق منع اشتغال همسر را به‌طور مطلق ندارد و حق زوج فقط در مخالفت با بعضی حرفه‌ها است. بنابراین، اگر شوهر با شغل زن به دلیل مذکور مخالفت نماید، زن باید شغل خود را تغییر و شغلی را برگزیند که با مصالح خانواده و حیثیات زوجین سازگار باشد. لذا، شوهر می‌تواند با «شغل» زن، مخالفت نماید، اما با «اشتغال» وی به‌طور مطلق نمی‌تواند مخالفت نماید. ضمناً شوهر شخصاً نمی‌تواند به محل کار همسرش رجوع کرده و منع اشتغال وی را بخواهد. بلكه در این مورد شوهر ابتدا باید به عنوان مدعی در دادگاه اقامه دعوی كند و بعد از اثبات منافی بودن شغل زن با مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن، منع او را از دادگاه بخواهد. بدیهی است در این مورد اگر به تشخیص دادگاه اشتغال زن با مصالح خانوادگی یا حیثیات زن یا شوهر منافات نداشته باشد، مرد نمی‌تواند از آن جلوگیری كند.
اگر شاغل بودن زن در شرط ضمن عقد آمده باشد چه؟
هرگاه زن در هنگام ازدواج شاغل بوده و مرد با آگاهی از این موضوع با او ازدواج کرده یا اینكه اشتغال یا ادامه اشتغال همسر به طور صریح در ضمن عقد شرط شده باشد یا حتی اگر به طور ضمنی در ضمن عقد شرط شده باشد، مرد نمی‌تواند از اشتغال زن جلوگیری كند، مگر در موارد زیر:
*هرگاه مصلحت خانواده پس از عقد چنان تغییر كرده باشد كه عدم اشتغال همسر را ایجاب كند، مثل اینکه مرد ادعا كند در هنگام عقد وضعیت شغلی او طوری بوده كه می‌توانسته خلأ ناشی از نبود همسر در منزل را شخصاً پر كند ولی اكنون با توجه به تراكم مسئولیت‌های شغلی و لزوم حضور تمام‌وقت وی در محل كار، دیگر نمی‌تواند به جای همسر به ادامه امور منزل و تربیت فرزندان رسیدگی كند و این موضوع سبب اخلال در امور خانواده شده است.
*هرگاه پس از عقد چنان تغییری در یکی از عناصر اساسی حیثیت مرد (مثل میزان تحصیلات، وضعیت اجتماعی، پایگاه شغلی، میزان درآمد و وضعیت اقتصادی) ایجاد شده باشد كه اشتغال همسر با حیثیات امروز مرد یا خود زن منافات داشته باشد. در چنین مواردی به نظر می‌رسد شوهر بتواند با ادعای منافات داشتن اشتغال زن با حیثیات او از ادامه اشتغال همسر جلوگیری كند.
در چه مواردی شغل زن منافی مصالح خانوادگی است؟
منظور از منافی با مصالح خانواده اموری است كه به نوعی سبب سستی بنیان خانواده یا اخلال در نگهداری و تربیت فرزندان و یا برهم‌خوردن نظم اقتصادی خانواده شود، مثلاً زن تمام‌وقت خود را به آن اختصاص داده و در تربیت فرزندان یا انجام وظایف زناشویی کوتاهی نماید. برای تشخیص این امور قاعده ثابتی وجود ندارد، زیرا اخلاق عمومی و وضع خاص هر منطقه و خانواده در تعیین مصلحت آن خانواده مؤثر است بنابراین در هر مورد خاص باید با مراجعه به اخلاق و عادات و رسوم آن جامعه و وضوح خاص آن خانواده تشخیص داد كه آیا شغل زن با مصالح خانواده منافات دارد یا خیر؟
اما به‌طور مسلم می‌توان گفت اشتغال زن نباید موجب اخلال در جریان عادی امور خانواده و مانع از اداره خانه و تربیت فرزندان شود. همین‌که زن بتواند در عین شاغل بودن به اداره منزل و تربیت فرزندان نیز بپردازد، كافی است تا شوهر نتواند مانع اشتغال او شود.
آیا مرد می‌تواند زن را به طور مطلق از کار کردن منع کند؟
چنانچه شغل زن منافی حیثیت مرد یا خود زن باشد، شوهر می‌تواند از اشتغال او جلوگیری كند به عنوان مثال نوعی پوشش خاص مدنظر کارفرمایان باشد که با حیثیت خانوادگی متضاد باشد. در این مورد هم قاعده ثابتی وجود ندارد و باید با مراجعه به وضعیت خاص آن مرد یا زن از حیث میزان تحصیلات، وضعیت اجتماعی، پایگاه شغلی، میزان درآمد و وضعیت اقتصادی و همچنین نسب خانوادگی آن زن یا مرد تشخیص داد كه آیا چنین شغلی با حیثیت ایشان منافات دارد یا خیر.
لذا مطابق قانون، زوج حق منع اشتغال همسر را به‌طور مطلق ندارد و حق زوج فقط در مخالفت با بعضی حرفه‌ها است. بنابراین، اگر شوهر با شغل زن به دلیل مذکور مخالفت نماید، زن باید شغل خود را تغییر و شغلی را برگزیند که با مصالح خانواده و حیثیات زوجین سازگار باشد. لذا، شوهر می‌تواند با «شغل» زن، مخالفت نماید، اما با «اشتغال» وی به‌طور مطلق نمی‌تواند مخالفت نماید. ضمناً شوهر شخصاً نمی‌تواند به محل کار همسرش رجوع کرده و منع اشتغال وی را بخواهد. بلكه در این مورد شوهر ابتدا باید به عنوان مدعی در دادگاه اقامه دعوی كند و بعد از اثبات منافی بودن شغل زن با مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن، منع او را از دادگاه بخواهد. بدیهی است در این مورد اگر به تشخیص دادگاه اشتغال زن با مصالح خانوادگی یا حیثیات زن یا شوهر منافات نداشته باشد، مرد نمی‌تواند از آن جلوگیری كند.
اگر شاغل بودن زن در شرط ضمن عقد آمده باشد چه؟
هرگاه زن در هنگام ازدواج شاغل بوده و مرد با آگاهی از این موضوع با او ازدواج کرده یا اینكه اشتغال یا ادامه اشتغال همسر به طور صریح در ضمن عقد شرط شده باشد یا حتی اگر به طور ضمنی در ضمن عقد شرط شده باشد، مرد نمی‌تواند از اشتغال زن جلوگیری كند، مگر در موارد زیر:
*هرگاه مصلحت خانواده پس از عقد چنان تغییر كرده باشد كه عدم اشتغال همسر را ایجاب كند، مثل اینکه مرد ادعا كند در هنگام عقد وضعیت شغلی او طوری بوده كه می‌توانسته خلأ ناشی از نبود همسر در منزل را شخصاً پر كند ولی اكنون با توجه به تراكم مسئولیت‌های شغلی و لزوم حضور تمام‌وقت وی در محل كار، دیگر نمی‌تواند به جای همسر به ادامه امور منزل و تربیت فرزندان رسیدگی كند و این موضوع سبب اخلال در امور خانواده شده است.
*هرگاه پس از عقد چنان تغییری در یکی از عناصر اساسی حیثیت مرد (مثل میزان تحصیلات، وضعیت اجتماعی، پایگاه شغلی، میزان درآمد و وضعیت اقتصادی) ایجاد شده باشد كه اشتغال همسر با حیثیات امروز مرد یا خود زن منافات داشته باشد. در چنین مواردی به نظر می‌رسد شوهر بتواند با ادعای منافات داشتن اشتغال زن با حیثیات او از ادامه اشتغال همسر جلوگیری كند.