راهکارهایی برای ایجاد انگیزه در کودکان
چگونه به یک کودک بی‌انگیزه، انگیزه دهیم؟
فقدان انگیزه موضوعی است که همه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما مقابله با بی‌انگیزگی در کودکان بسیار دشوار است. مشکل این است که فقدان انگیزه در کودکان باگذشت زمان بدتر می‌شود و می‌تواند آن‌ها را در بزرگ‌سالی با مشکلات زیادی روبرو کند.
انگیزه کودک اصطلاحی روان‌شناختی است که باعث می‌شود کودک از عهده فعالیت‌های مختلف برآید و به‌سوی هدفش در زندگی پیش برود. هر پدر و مادری دوست دارد فرزندش فعال، هدفمند و درس‌خوان باشد، به زبان‌های مختلف صحبت کند، ورزش کند و در بزرگ‌سالی به فردی موفق تبدیل شود اما اگر کودک انگیزه کافی نداشته باشد، تمام تلاش‌های والدین بی‌فایده خواهد بود.
روانشناسان معتقدند انگیزه در کودکان دو نوع است: انگیزه ذاتی (درونی) و انگیزه بیرونی.
انگیزه ذاتی (درونی)
نوعی انگیزه است که در آن کودک تنها از روی میل و علاقه شخصی خود که توسط کسی تحمیل نمی‌شود، از انجام هر فعالیتی خوشحال می‌شود. این نوع انگیزه مؤثرترین است زیرا از نیاز شخصی و طولانی‌مدت کودک ناشی می‌شود.
کودک با داشتن انگیزه ذاتی بدون توجه به عوامل بیرونی، هر فعالیتی را انجام می‌دهد. همچنین اغلب این اتفاق می‌افتد که انگیزه ذاتی به کودک کمک می‌کند تا خلاق باشد و فقط با گذراندن کوه‌ترین مسیر به سمت هدفش نرود.
انگیزه بیرونی
در مقایسه باانگیزه درونی، این نوع بسیار کمتر تأثیرگذار است و این مسئله طبیعی به نظر می‌رسد. به‌عنوان‌مثال، هنگامی‌که والدین کودک خردسال خود را مجبور به شنا می‌کنند، کاملاً متفاوت از زمانی است که کودک از روند کار لذت می‌برد و متوجه می‌شود که این مهارت برای سلامتی او مفید است. انگیزه بیرونی تنها زمانی مثمر ثمر است که اشتیاق کودک از بین نرود.
دلایل کاهش انگیزه کودک چیست؟
اگرچه برای کودکان عادی است که نسبت به کارهایی که دوست ندارند بی‌انگیزه باشند اما بی‌انگیزگی برای انجام هر کاری طبیعی نیست. دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود کودک کاملاً بی‌انگیزه باشد:
عدم وجود یک هدف مشخص
در حالت ایده آل، کودک باید بداند که چرا باید یک فعالیت خاص را انجام دهد و نتیجه نهایی چه خواهد شد. اگر این درک و آگاهی وجود نداشته باشد، انگیزه کودک به‌سرعت از بین می‌رود. کودکی که بداند برای ورود به مدرسه و تلاش برای کسب نمره بالا قرار است امتیازی دریافت کند مثلاً به کلاس موردعلاقه‌اش برود، تمایل بیشتری به تلاش برای درس خواندن خواهد داشت. همچنین اگر کودکی در کلاس موسیقی شرکت کند و از روند کار لذت ببرد اما درکی از دلیل انجام این کار نداشته باشد، انگیزه او خیلی زود کاهش می‌یابد و یا حتی از بین می‌رود. هنگامی‌که هدف وجود دارد، انگیزه نیز وجود خواهد داشت.
اهداف و عقاید تحمیل‌شده دیگران
والدینی که در کودکی یا نوجوانی آرزویی داشته‌اند اما نتوانسته‌اند رؤیاهای خود را تحقق بخشند، اغلب این بار را به دوش فرزندان خود می‌اندازند. در این حالت خواسته‌ها و نیازهای کودک نادیده گرفته می‌شود و یا موردانتقاد شدید قرار می‌گیرد و انگیزه در این مورد وجود نخواهد داشت.
خستگی و فشار بیش‌ازحد
فشار بیش‌ازحد جسمی و روانی می‌تواند انگیزه انجام هر کاری را کاهش دهد. اگر کودک وقت لازم برای استراحت، خواب و فعالیت‌های خارج از مدرسه را نداشته باشد، باگذشت زمان خسته شده و انگیزه‌اش را از دست می‌دهد.
چگونه می‌توان به کودک انگیزه داد؟
اگر کودک شما بی‌انگیزه است، باید بدانید که صرفاً تشویق کردن به انجام یکسری کارها، انگیزه او را افزایش نمی‌دهد. سال‌ها تحقیق روانشناسان کودک در مورد ایجاد انگیزه در کودکان منجر به برخی از استراتژی‌های مفید شده است که هر پدر و مادری با داشتن یک کودک بی‌انگیزه باید آن‌ها را بشناسد:
شنیدن و شنیده شدن
برخی والدین گلایه می‌کنند که کودکشان همیشه در حال بازی درگوشی است و کاری انجام نمی‌دهد. وقتی از این والدین پرسیده می‌شود که کودکتان چه بازی‌هایی انجام می‌دهد و چرا علاقه‌مند به انجام یک بازی خاص است، جوابی ندارند. این دسته والدین عادت دارند به‌صورت سطحی ارزیابی کنند که «فرزندشان نه کاری انجام می‌دهد و نه به کاری علاقه‌مند است.»
سعی کنید از کودکتان بخواهید که در مورد بازی‌هایی که انجام می‌دهد و شخصیت‌های داخل بازی صحبت کند. به او نشان دهید که به سرگرمی‌هایش علاقه دارید و آن‌ها را جدی می‌گیرید. بازی‌هایی که کودکتان انجام می‌دهد را رد نکنید زیرا ممکن است کودک در حین بازی مشکلات روان‌شناختی خود را برطرف کرده و از ترس و تنش خلاص شود و در لحظاتی که به‌اصطلاح هیچ کاری انجام نمی‌دهد، رشد کند.
تأیید
تأیید والدین بسیار ارزشمند است. اگر کودک در برابر کارهایی که انجام می‌دهد، لذت و تحسین والدینش را دریافت کند، قطعاً خواهان تجربه مجدد و تلاش بیشتر برای انجام آن کار خواهد شد.
با بزرگ شدن کودک انگیزه دادن به او از طریق مثبت اندیشی دشوارتر می‌شود. بااین‌وجود، عشق و حمایت بی‌قیدوشرط والدین در هر سنی ضروری است. ازاین‌رو، فرزند خود را بدون در نظر گرفتن اینکه آیا می‌تواند کاری را با موفقیت به سرانجام برساند یا نه، بدون قید و شرط دوست داشته باشید.
حمایت کردن
حمایت کردن از عزیزان به ویژه کودکان در هر مرحله از زندگی مهم و ارزشمند است. اگر می‌بینید که کودکتان در یک فعالیت خاص با مشکلاتی روبرو می‌شود، سعی کنید با او صحبت کرده و با ارائه راه‌حل‌هایی مشکل او را برطرف کنید.
به‌عنوان‌مثال، اگر کودکتان در کلاس زبان نتیجه مطلوبی ندارد و دیگر نمی‌خواهد به یادگیری زبان ادامه دهد، بررسی کنید که چه چیزی باعث آزار و ضعف او شده است. شاید با تغییر مربی مجدداً انگیزه در او ایجاد شود.
فراهم کردن فرصت‌هایی برای ایجاد انگیزه
قرار دادن فرزندتان در معرض دستاوردهای دیگران درزمینه‌های موردعلاقه آن‌ها روش خوبی برای ایجاد انگیزه در آن‌ها است. بااین‌حال، این به معنای مقایسه بچه‌های خود با دیگران یا انتظار آن‌ها برای رسیدن به اهداف مشابه دیگران نیست.
به یاد داشته باشید که فراهم آوردن فرصت‌هایی برای دیدن موفقیت دیگران - که می‌تواند از طریق تماشای فیلم، خواندن کتاب و داستان و غیره حاصل شود - می‌تواند از بی‌انگیزگی کودک شما بکاهد.
فقدان انگیزه موضوعی است که همه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما مقابله با بی‌انگیزگی در کودکان بسیار دشوار است. مشکل این است که فقدان انگیزه در کودکان باگذشت زمان بدتر می‌شود و می‌تواند آن‌ها را در بزرگ‌سالی با مشکلات زیادی روبرو کند.
انگیزه کودک اصطلاحی روان‌شناختی است که باعث می‌شود کودک از عهده فعالیت‌های مختلف برآید و به‌سوی هدفش در زندگی پیش برود. هر پدر و مادری دوست دارد فرزندش فعال، هدفمند و درس‌خوان باشد، به زبان‌های مختلف صحبت کند، ورزش کند و در بزرگ‌سالی به فردی موفق تبدیل شود اما اگر کودک انگیزه کافی نداشته باشد، تمام تلاش‌های والدین بی‌فایده خواهد بود.
روانشناسان معتقدند انگیزه در کودکان دو نوع است: انگیزه ذاتی (درونی) و انگیزه بیرونی.
انگیزه ذاتی (درونی)
نوعی انگیزه است که در آن کودک تنها از روی میل و علاقه شخصی خود که توسط کسی تحمیل نمی‌شود، از انجام هر فعالیتی خوشحال می‌شود. این نوع انگیزه مؤثرترین است زیرا از نیاز شخصی و طولانی‌مدت کودک ناشی می‌شود.
کودک با داشتن انگیزه ذاتی بدون توجه به عوامل بیرونی، هر فعالیتی را انجام می‌دهد. همچنین اغلب این اتفاق می‌افتد که انگیزه ذاتی به کودک کمک می‌کند تا خلاق باشد و فقط با گذراندن کوه‌ترین مسیر به سمت هدفش نرود.
انگیزه بیرونی
در مقایسه باانگیزه درونی، این نوع بسیار کمتر تأثیرگذار است و این مسئله طبیعی به نظر می‌رسد. به‌عنوان‌مثال، هنگامی‌که والدین کودک خردسال خود را مجبور به شنا می‌کنند، کاملاً متفاوت از زمانی است که کودک از روند کار لذت می‌برد و متوجه می‌شود که این مهارت برای سلامتی او مفید است. انگیزه بیرونی تنها زمانی مثمر ثمر است که اشتیاق کودک از بین نرود.
دلایل کاهش انگیزه کودک چیست؟
اگرچه برای کودکان عادی است که نسبت به کارهایی که دوست ندارند بی‌انگیزه باشند اما بی‌انگیزگی برای انجام هر کاری طبیعی نیست. دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود کودک کاملاً بی‌انگیزه باشد:
عدم وجود یک هدف مشخص
در حالت ایده آل، کودک باید بداند که چرا باید یک فعالیت خاص را انجام دهد و نتیجه نهایی چه خواهد شد. اگر این درک و آگاهی وجود نداشته باشد، انگیزه کودک به‌سرعت از بین می‌رود. کودکی که بداند برای ورود به مدرسه و تلاش برای کسب نمره بالا قرار است امتیازی دریافت کند مثلاً به کلاس موردعلاقه‌اش برود، تمایل بیشتری به تلاش برای درس خواندن خواهد داشت. همچنین اگر کودکی در کلاس موسیقی شرکت کند و از روند کار لذت ببرد اما درکی از دلیل انجام این کار نداشته باشد، انگیزه او خیلی زود کاهش می‌یابد و یا حتی از بین می‌رود. هنگامی‌که هدف وجود دارد، انگیزه نیز وجود خواهد داشت.
اهداف و عقاید تحمیل‌شده دیگران
والدینی که در کودکی یا نوجوانی آرزویی داشته‌اند اما نتوانسته‌اند رؤیاهای خود را تحقق بخشند، اغلب این بار را به دوش فرزندان خود می‌اندازند. در این حالت خواسته‌ها و نیازهای کودک نادیده گرفته می‌شود و یا موردانتقاد شدید قرار می‌گیرد و انگیزه در این مورد وجود نخواهد داشت.
خستگی و فشار بیش‌ازحد
فشار بیش‌ازحد جسمی و روانی می‌تواند انگیزه انجام هر کاری را کاهش دهد. اگر کودک وقت لازم برای استراحت، خواب و فعالیت‌های خارج از مدرسه را نداشته باشد، باگذشت زمان خسته شده و انگیزه‌اش را از دست می‌دهد.
چگونه می‌توان به کودک انگیزه داد؟
اگر کودک شما بی‌انگیزه است، باید بدانید که صرفاً تشویق کردن به انجام یکسری کارها، انگیزه او را افزایش نمی‌دهد. سال‌ها تحقیق روانشناسان کودک در مورد ایجاد انگیزه در کودکان منجر به برخی از استراتژی‌های مفید شده است که هر پدر و مادری با داشتن یک کودک بی‌انگیزه باید آن‌ها را بشناسد:
شنیدن و شنیده شدن
برخی والدین گلایه می‌کنند که کودکشان همیشه در حال بازی درگوشی است و کاری انجام نمی‌دهد. وقتی از این والدین پرسیده می‌شود که کودکتان چه بازی‌هایی انجام می‌دهد و چرا علاقه‌مند به انجام یک بازی خاص است، جوابی ندارند. این دسته والدین عادت دارند به‌صورت سطحی ارزیابی کنند که «فرزندشان نه کاری انجام می‌دهد و نه به کاری علاقه‌مند است.»
سعی کنید از کودکتان بخواهید که در مورد بازی‌هایی که انجام می‌دهد و شخصیت‌های داخل بازی صحبت کند. به او نشان دهید که به سرگرمی‌هایش علاقه دارید و آن‌ها را جدی می‌گیرید. بازی‌هایی که کودکتان انجام می‌دهد را رد نکنید زیرا ممکن است کودک در حین بازی مشکلات روان‌شناختی خود را برطرف کرده و از ترس و تنش خلاص شود و در لحظاتی که به‌اصطلاح هیچ کاری انجام نمی‌دهد، رشد کند.
تأیید
تأیید والدین بسیار ارزشمند است. اگر کودک در برابر کارهایی که انجام می‌دهد، لذت و تحسین والدینش را دریافت کند، قطعاً خواهان تجربه مجدد و تلاش بیشتر برای انجام آن کار خواهد شد.
با بزرگ شدن کودک انگیزه دادن به او از طریق مثبت اندیشی دشوارتر می‌شود. بااین‌وجود، عشق و حمایت بی‌قیدوشرط والدین در هر سنی ضروری است. ازاین‌رو، فرزند خود را بدون در نظر گرفتن اینکه آیا می‌تواند کاری را با موفقیت به سرانجام برساند یا نه، بدون قید و شرط دوست داشته باشید.
حمایت کردن
حمایت کردن از عزیزان به ویژه کودکان در هر مرحله از زندگی مهم و ارزشمند است. اگر می‌بینید که کودکتان در یک فعالیت خاص با مشکلاتی روبرو می‌شود، سعی کنید با او صحبت کرده و با ارائه راه‌حل‌هایی مشکل او را برطرف کنید.
به‌عنوان‌مثال، اگر کودکتان در کلاس زبان نتیجه مطلوبی ندارد و دیگر نمی‌خواهد به یادگیری زبان ادامه دهد، بررسی کنید که چه چیزی باعث آزار و ضعف او شده است. شاید با تغییر مربی مجدداً انگیزه در او ایجاد شود.
فراهم کردن فرصت‌هایی برای ایجاد انگیزه
قرار دادن فرزندتان در معرض دستاوردهای دیگران درزمینه‌های موردعلاقه آن‌ها روش خوبی برای ایجاد انگیزه در آن‌ها است. بااین‌حال، این به معنای مقایسه بچه‌های خود با دیگران یا انتظار آن‌ها برای رسیدن به اهداف مشابه دیگران نیست.
به یاد داشته باشید که فراهم آوردن فرصت‌هایی برای دیدن موفقیت دیگران - که می‌تواند از طریق تماشای فیلم، خواندن کتاب و داستان و غیره حاصل شود - می‌تواند از بی‌انگیزگی کودک شما بکاهد.