بایدها و نبایدهای قانونی در زندگی مشترک
زن بودن و مرد بودن با خود باید و نباید هایی به همراه دارد برای یک زندگی عاشقانه باید آنها را رعایت کرد. خانواده کانون پیوند عاطفی زن و مرد و جایگاه تربیت فرزندان است. زنان و مردانی که از پشتوانه ارزشمند خانواده برخوردارند، بهتر مسیر رشد فردی و اجتماعی را پیموده و کمتر به آسیب‌های اجتماعی دچار می‌شوند، ضمن این که می‌توانند فرزندان سالمی را تحویل جامعه دهند. اما پرسش اصلی اینجاست که زن و شوهر چه وظایف و تکالیفی در خانواده داشته و چه مسئولیت‌هایی بر عهده آنان گذاشته شده است؟
ابتدا باید گفت که بلافاصله بعد از ازدواج، حقوق و تکالیفی برای زن و شوهر ایجاد می شود. ماده 1102 قانون مدنی دراین باره می گوید: (همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود). سپس باید به بررسی تکالیف و وظایف زن ومرد در خانواده بپردازیم. در روابط زن و شوهر می توان نخست از تکالیف مشترک زوجین سخن گفت که به تعدادی از آنها اشاره می شود.
_حسن معاشرت
حسن معاشرت یکی از تکالیف مشترک زن و شوهر است. ماده 1103 قانون مدنی در این باره می گوید: (زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند). حسن معاشرت یا خوش رفتاری زن و شوهر مربوط به عرف و عادت و رسوم اجتماعی است و مقتضای آن بر حسب زمان و مکان تغییر خواهد کرد. به طور کلی می توان گفت حسن معاشرت ایجاب می کند که زن و شوهر با خوشرویی، مسالمت و صمیمیت با هم زندگی کرده و از مجادله ، ناسزاگویی واهانت به یکدیگر بپرهیزند. احترام متقابل زن و شوهر، محبت و مهرورزی به یکدیگر، گذشت و بخشش و مسئولیت پذیری از دیگر مصادیق حسن معاشرت هستند که باید توسط زوجین رعایت شود. امام باقر علیه السلام دراین زمینه می فرمایند: گرامى ترین شما نزد خدا، كسى است كه بیشتر به همسر خود احترام بگذارد. (وسایل الشیعه، ج 21 ، ص311)
_همکاری در تربیت فرزندان
بر اساس ماده 1104 قانون مدنی (زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.) هدف اصلی ازدواج همکاری در زندگی و اشتراک مساعی زن و شوهر در تامین سعادت و رفاه خانواده است. بنابراین زن و شوهر نباید ازهمکاری به یکدیگر در امور خانواده و تربیت اولاد دریغ ورزند. تربیت کودک کاری بس دشوار و پیچیده بوده و به تنهایی از عهده یکی از والدین برنمی آید زیرا که کودکان از لحاظ جسمی و روحی بسیار آسیب پذیر بوده و بسیاری از رفتارهای خود را با تقلید از بزرگترها یاد می گیرند، پس آنها باید در این امر مهم یکدیگر را کمک کنند.رسول اكرم صلى الله علیه و آله می فرمایند: فرزندان خود را گرامى بدارید و خوب تربیتشان كنید تا گناهان شما آمرزیده شود. (مكارم الأخلاق، ص 222)
_وفاداری
زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر وفادار بوده و حداکثر سعی خود را برای تحکیم خانواده و استمرار و استحکام رابطه زوجیت داشته و ازهرگونه رفتاری که سبب سست شدن پایه های خانواده می شود خودداری کنند. وفاداری لازمه حفظ کانون خانواده بوده و باعث ایجاد حس اعتماد در زوجین و آرامش خاطر در خانواده می شود. اگرچه این تکلیف صریحا در قانون مدنی ذکر نشده، لیکن عرف و عادت مسلم و مقررات جزایی حاکی از وجود آن در حقوق ایران است.امام علی علیه السّلام فرمودند: وفادارى ، سبب الفت است. (غررالحكم و دررالكلم، حدیث5511)
_سازگاری
اساس تشکیل خانواده، ازدواج دو بزرگ سال با جنسیت های مخالف است. وظیفه مهم این دو سازگاری و تطابق با یکدیگر است. همانندی و تشابهات زن و شوهر، آن ها را به زندگی مشترکی برانگیخته است، با وجود این، آن ها دو شخصیت متفاوت و منحصر به فرد هستند که خلق وخو، عواطف، انگیزه و ارزش های ویژه ای دارند. زن و شوهرباید برای سازگاری، بخشی از ترجیحات و عقاید شخصی خود را به مرور زمان کنار گذاشته و هرطرف، بخشی از حقوق مستقل دیگری را پذیرا باشد. نباید تصورکنیم که یک زندگی ایده آل بدون هر گونه اختلاف نظر است. واقعیت این است که اختلاف نظر و تفاوت عقیده همیشه وجود خواهد داشت، نکته مهم نحوه برخورد و حل اختلافات است. زوجین نیاز دارند با مطالعه تفاوت های زن و مرد و کسب مهارت های ارتباطی به تدریج باورهای منفی و کلیشه های غلط و ویرانگر را به افکار مثبت تبدیل کنند. اگر زن و شوهربدانند که میان این دو جنس، تفاوت های جدی وعمیقی در ادراک، احساس، اندیشه، واکنش و حتی ابراز عشق وجود دارد، دیوارهای رنجش و سوءظن فرو می ریزد و بسیاری از سوءتفاهم ها و توقعات بیجا از بین می رود.
ابتدا باید گفت که بلافاصله بعد از ازدواج، حقوق و تکالیفی برای زن و شوهر ایجاد می شود. ماده 1102 قانون مدنی دراین باره می گوید: (همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود). سپس باید به بررسی تکالیف و وظایف زن ومرد در خانواده بپردازیم. در روابط زن و شوهر می توان نخست از تکالیف مشترک زوجین سخن گفت که به تعدادی از آنها اشاره می شود.
_حسن معاشرت
حسن معاشرت یکی از تکالیف مشترک زن و شوهر است. ماده 1103 قانون مدنی در این باره می گوید: (زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند). حسن معاشرت یا خوش رفتاری زن و شوهر مربوط به عرف و عادت و رسوم اجتماعی است و مقتضای آن بر حسب زمان و مکان تغییر خواهد کرد. به طور کلی می توان گفت حسن معاشرت ایجاب می کند که زن و شوهر با خوشرویی، مسالمت و صمیمیت با هم زندگی کرده و از مجادله ، ناسزاگویی واهانت به یکدیگر بپرهیزند. احترام متقابل زن و شوهر، محبت و مهرورزی به یکدیگر، گذشت و بخشش و مسئولیت پذیری از دیگر مصادیق حسن معاشرت هستند که باید توسط زوجین رعایت شود. امام باقر علیه السلام دراین زمینه می فرمایند: گرامى ترین شما نزد خدا، كسى است كه بیشتر به همسر خود احترام بگذارد. (وسایل الشیعه، ج 21 ، ص311)
_همکاری در تربیت فرزندان
بر اساس ماده 1104 قانون مدنی (زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.) هدف اصلی ازدواج همکاری در زندگی و اشتراک مساعی زن و شوهر در تامین سعادت و رفاه خانواده است. بنابراین زن و شوهر نباید ازهمکاری به یکدیگر در امور خانواده و تربیت اولاد دریغ ورزند. تربیت کودک کاری بس دشوار و پیچیده بوده و به تنهایی از عهده یکی از والدین برنمی آید زیرا که کودکان از لحاظ جسمی و روحی بسیار آسیب پذیر بوده و بسیاری از رفتارهای خود را با تقلید از بزرگترها یاد می گیرند، پس آنها باید در این امر مهم یکدیگر را کمک کنند.رسول اكرم صلى الله علیه و آله می فرمایند: فرزندان خود را گرامى بدارید و خوب تربیتشان كنید تا گناهان شما آمرزیده شود. (مكارم الأخلاق، ص 222)
_وفاداری
زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر وفادار بوده و حداکثر سعی خود را برای تحکیم خانواده و استمرار و استحکام رابطه زوجیت داشته و ازهرگونه رفتاری که سبب سست شدن پایه های خانواده می شود خودداری کنند. وفاداری لازمه حفظ کانون خانواده بوده و باعث ایجاد حس اعتماد در زوجین و آرامش خاطر در خانواده می شود. اگرچه این تکلیف صریحا در قانون مدنی ذکر نشده، لیکن عرف و عادت مسلم و مقررات جزایی حاکی از وجود آن در حقوق ایران است.امام علی علیه السّلام فرمودند: وفادارى ، سبب الفت است. (غررالحكم و دررالكلم، حدیث5511)
_سازگاری
اساس تشکیل خانواده، ازدواج دو بزرگ سال با جنسیت های مخالف است. وظیفه مهم این دو سازگاری و تطابق با یکدیگر است. همانندی و تشابهات زن و شوهر، آن ها را به زندگی مشترکی برانگیخته است، با وجود این، آن ها دو شخصیت متفاوت و منحصر به فرد هستند که خلق وخو، عواطف، انگیزه و ارزش های ویژه ای دارند. زن و شوهرباید برای سازگاری، بخشی از ترجیحات و عقاید شخصی خود را به مرور زمان کنار گذاشته و هرطرف، بخشی از حقوق مستقل دیگری را پذیرا باشد. نباید تصورکنیم که یک زندگی ایده آل بدون هر گونه اختلاف نظر است. واقعیت این است که اختلاف نظر و تفاوت عقیده همیشه وجود خواهد داشت، نکته مهم نحوه برخورد و حل اختلافات است. زوجین نیاز دارند با مطالعه تفاوت های زن و مرد و کسب مهارت های ارتباطی به تدریج باورهای منفی و کلیشه های غلط و ویرانگر را به افکار مثبت تبدیل کنند. اگر زن و شوهربدانند که میان این دو جنس، تفاوت های جدی وعمیقی در ادراک، احساس، اندیشه، واکنش و حتی ابراز عشق وجود دارد، دیوارهای رنجش و سوءظن فرو می ریزد و بسیاری از سوءتفاهم ها و توقعات بیجا از بین می رود.